# wstecz #

Drawsko Pomorskie

Miasto to liczące 11, 5 tyś. mieszkańców jest siedzibą władz powiatu drawskiego. Stanowi ośrodek lokalnego przemysłu (drzewnego, odzieżowego i spożywczego), a także rozwija­jące się dynamicznie zaplecze ruchu turystycznego dla Pojezierza Draw­skiego. Położone na skrzyżowaniu wielu lokalnych dróg (do Kalisza Pom., Złocieńca, Łobza, Połczyna Zdr., Świdwina, Kołobrzegu i Wę-gorzyna), a tak­że na linii kolejo­wej Runowo Pom. - Szczeci­nek. Bazę nocle­gową miasta tworzą hotele, schronisko młodzieżowe, stanica wodna PTTK, ośrodki wypoczynkowe, pensjonaty i pola namiotowe.

Historia Drawska sięga wczesnego średniowiecza, kiedy to w VII w. powstał słowiański gród i osada. Podobnie jak Złocieniec i Czaplinek miejscowość od X w. znalazła się w szerokim ob­szarze pogranicza wielkopolsko - pomorskiego, co było przyczyną wie­lu niepokojów i zbrojnych konfliktów. W XIII w. powstał tu, w zakolu Drawy niewielki grodek strażniczy chroniący jednej z odnóg szlaku solnego z Kołobrzegu do Wielkopolski. 

Od tego też okresu miejsco­wość wraz okolicznymi terenami stała się przedmiotem zainteresowa­nia margrabiów brandenburskich, którzy dążyli do ekspansji terytorial­nej swoich wpływów początkowo ograniczających się do okolic Ko­strzyna i Gorzowa. Działania te zintensyfikowały się po zabójstwie kró­la polskiego Przemysła II w roku 1296, podczas zapustów w Rogoź-nie. Wtedy to Brandenburczycy objęli w swoje władanie tereny wokół Złocieńca i Drawska. Rok później, w marcu 1297 r. dokonano lokacji miasta na prawie magdeburskim. Dziedziczne stanowisko wójta po­wierzono przedstawicielom znanego pomorskiego rodu Goltzów.

Liczne ulgi i zachęty dla nowych osadników doprowadziły do szyb­kiego rozwoju miasta. Zasobne i dobrze zorganizowane miasto stało się przyczyną kolejnych polskich i pomorskich zakusów do objęcia nad nim kontroli. Pomimo tego aż do 1338 r. żadne konflikty nie wstrząsa­ły spokojnym życiem mieszkańców Drawska. Zakłócił to dopiero kry­zys dynastyczny w Nowej Marchii spowodowany wygaśnięciem linii Askańczyków. 

Władzę w mieście objęli wtedy Wedlowie (Hasso i Lude-ke)-właściciele pobliskich Złocieńca i Tuczna. Jednak ich bezwzględ­na polityka doprowadziła w krótkim czasie do rozruchów, które prze­rodziły się w zbrojny konflikt. Powstałe wówczas zniszczenia zostały usunięte dopiero po 1350 r., kiedy to margrabia Ludwik, aby umożli­wić odbudowę miasta zwolnił je na okres pięciu lat od obowiązku pła­cenia podatków i zezwolił na budowę młyna. Jednak spokój nie trwał długo. W 1368 r. Polacy opanowali na trzy lata okoliczne grody. Póź­niej miasto wróciło ponownie w ręce Wedlów, aby w 1373 r. zostać włączone bezpośrednio do dóbr cesarskich. Niestety nie oznaczało to dla mieszkańców nic dobrego. W 1377 r. cesarz Karol IV osobiście wizytujący Nową Marchię ogłosił nałożenie nowych podatków.

Od 1402 r. ziemie te, wraz z całą Nową Marchią znalazły się w rę­kach Krzyżaków. Po przegranej przez nich wojnie z Polską (1412-13) ziemie te były areną częstych zbrojnych najazdów rycerstwa polskiego i pomorskiego. W 1422 r. wybuchła kolejna wojna z zakonem. Od­działy z Drawska zajęły zamek w Drahimiu, co stało się przyczyną wypowiedzenia wojny Krzyżakom przez króla polskiego. Kolejny kon­flikt miał miejsce w 1433 r., kiedy to oddziały polsko - czeskie bez­skutecznie oblegały miasto.

Ciągłe konflikty zbrojne jakie przetaczały się przez Nową Marchię w l poł. XV w. wywarły bardzo niekorzystne piętno na gospodarce pro­wincji. Z resztą sytuacja ta była efektem kondycji ekonomicznej całego krzyżackiego państwa. Doprowadziło to do powstania w Państwie Za­konnym jawnej opozycji - Związku Pruskiego, do którego Drawsko oraz inne nowomarchijskie miasta nie przystąpiły. Stało się to dopiero w 1454 r. kiedy to wybuchło antykrzyżackie powstanie. 

Krzyżacy znajdujący się w krytycz­nej sytuacji ekono­micznej zmuszeni zostali do oddania elektorom branden­burskim w zastaw całą Nową Marchię. Niemniej nie zapew­niło to miastu spoko­ju. Podczas kolejnej wojny z zakonem zie­mie te nękane byty przez rycerstwo wiel­kopolskie próbujące podbić Nową Marchię. Działo się tak nawet po zawarciu pokoju toruń­skiego w 1466 r.

Koniec XV w. przynosi normalizację i ustanie konfliktów zbrojnych w regionie. Umożliwia to rozwój handlu, dodatkowo stymulowanego nadaniem drawskim mieszczanom licznych przywilejów. Powstały pierwsze cechy rzemieślników - kowali w 1510 r. i sukienników w 1551 r. Dobrej passy nie przerwała reformacja, która dotarła tutaj w 1537 r., ani kilka dużych pożarów i epidemii. 

Miasto zaczęło pod­upadać pod koniec XVI w. na skutek silnej konkurencji pobliskiego Złocieńca, zdecydowanie faworyzowanego przez władców Branden­burgii. Straty powodowały także nowe cła na zboże i piwo.

Następny wiek był zdecydowanie najgorszy w całej historii Draw­ska. W 1620 r. wielki pożar niemal doszczętnie strawił całe miasto. Spłonęło niemal 300 budynków w tym szkoła, ratusz, kościół farny i most. 

W 1625 r. miary zniszczenia dopełnia straszliwa zaraza zbie­rająca żniwo 1000 osób. Dwa lata później do opustoszałego miasta wkraczają wojska cesarskie marszałka Wallensteina. W tym czasie w Europie toczy się wojna trzydziestoletnia. Mieszkańcy Drawska mu­sieli płacić wielkie kontrybucje, mnożyły się gwałty i rozboje. 

Wkrótce po odejściu wojsk cesarskich, w 1629 r. do miasta wkraczają oddziały szwedzkie pod wodzą Gustawa Adolfa. Nałożono znowu kontrybucje. Przez cały okres trwania działań wojennych, czyli aż do 1648 r. przez miasto przewinęły się jeszcze kilkakrotnie oddziały walczących stron. 

Spokój nie zapanował nawet po podpisaniu pokoju westfalskiego koń­czącego wojnę trzydziestoletnią, gdyż wkrótce rozpoczęła się wojna polsko - szwedzka, której gros działań toczył się na terenach Branden­burgii. 

Z zamieszania ponownie próbowała skorzystać wielkopolska szlachta, aby najechać, złupić i podporządkować sobie ziemię draw­ską. Jak by tego nie było dość po ustaniu działań wojennych trzy wiel­kie pożary w latach 1664, 1671, 1696 niemal zupełnie unicestwiły miasto.

W 1679 r. ustanowiono w Drawsku garnizon wojskowy, który funk­cjonował przez dwa wieki.

Po okresie strasznych kataklizmów jakie nawiedzały miasto w XVII w. nastąpiło niewielkie ożywienie gospodarcze za panowania Fryderyka I. W 1701 Drawsko zostało włączone do państwa pruskie­go. Wkrótce powstała lokalna policja, zakazano wznoszenia słomianych dachów będących najczęstszą przyczyną pożarów. Udało się tak­że powstrzymać epidemie, które dziesiątkowały ludność miasta. Wpro­wadzono także obieralne władze miejskie. W 1713 r. uruchomiono stałe połączenie pocztowe ze Stargardem i Szczecinkiem, zaś w 1756 r. sprowadzono pierwszego miejskiego lekarza.

Rozkwit miasta został przerwany przez wybuch wojny siedmiolet­niej. W 1757 r. wkroczyły oddziały rosyjskie, które ograbiły doszczęt­nie kasę miejską i pozbawiły zapasów mieszkańców. Po zakończeniu wojny, pomimo znacznych starań pruskiej administracji nie udało się przyczynić do ponownego rozwoju Drawska. Zostało ono zdegradowa­ne do roli najuboższego grodu w regionie, podczas gdy sąsiedni Złocieniec, czy Kalisz przeżywały okres prosperity.

W okresie wojen napoleońskich dwukrotnie następowały przemar­sze wojsk. Powojenne reformy i włączenie w 1815 r. miasta do pro­wincji pomorskiej umożliwiły ponowny wzrost jego znaczenia. Nastą­pił stopniowy rozwój rzemiosła i drobnego przemysłu. Pojawiły się pierw­sze zakłady przetwórstwa płodów rolnych i drewna. W 1847 r. po­wstała pierwsza na Pomorzu Zachodnim powiatowa kasa oszczędno­ściowa. Przeprowadzono renowacje Kościoła Mariackiego. W 1866 r. otwarto gimnazjum państwowe, a rok później seminarium nauczyciel­skie i szpital miejski. W 1877 r. uruchomiono połączenie kolejowe do Runowa Pom. i Złocieńca. Pomimo wielu inwestycji nie udało się zmienić oblicza Drawska i niemal do końca niemieckiego panowania pozostało ono małym, prowincjonalnym, powiatowym miasteczkiem. Obserwuje się wtedy znaczny odpływ ludności, głównie do zachod­nich prowincji Niemiec i Ameryki.

Po l wojnie światowej nastąpił rozkwit budownictwa. Powstały dziel­nice willowe i nowa zabudowa wielorodzinna. Z zakładów funkcjono­wały odlewnia żeliwa, browar i tartak. Znaczne ożywienie koniunktury spowodowało dojście do władzy nazistów i liczne wielkie inwestycje w infrastrukturę publiczną i zbrojenia. W 1938 r. rozpoczęto w okolicy budowę autostrady Berlin - Królewiec. Tysiące ludzi znalazło pracę przy wielkich robotach ziemnych jakie konieczne były aby przeprowa­dzić dwujezdniową, szeroką drogę przez morenowe wzgórza Pojezie­rza Drawskiego. Lokalny przemysł zaczaj zaś pracować na potrzeby armii. Końcem lat trzydziestych miasto liczyło 8100 mieszkańców.

Podczas II wojny światowej w Drawsku i okolicach ulokowano liczne obozy pracy i jenieckie, których więźniowi znaleźli zatrudnienie przy bu­dowie autostrady, w lokalnym przemyśle i w gospodarstwach rolnych.

Miasto zostało zdobyte 4 marca 1945 r., w ramach operacji po­morskiej, po krótkich acz zaciętych walkach ulicznych, przez żołnierzy 4 Dywizji Piechoty im. Jana Kilińskiego l Armii Wojska Polskiego, przy wsparciu wojsk sowieckich.

Okres tuż po zakończeniu działań wojennych był typowy dla dzie­jów większości pomorskich miast. Pożary, podpalenia, rabunek pozo­stawionego poniemieckiego mienia, demontaż wyposażenia zakładów przemysłowych.

Odbudowa rozpoczęła się w 1946 r., zaś rok później w okolice przesiedlono w ramach akcji „Wisła" sporą ilość ludności ukraińskiej. Stopniowo usuwano ślady wojny. Uruchomiono zakłady, rozpoczęto produkcje rolną opartą na skolektywizowanym rolnictwie, które stało się podstawą gospodarki powiatu. Miasto zaczęło pełnić role jego ośrod­ka administracyjnego i handlowo - usługowego.

Przełom roku 1989 spowodował upadek PGR-ów i licznych dzia­łających na ich potrzeby zakładów pracy. Pojawiło się bardzo duże bezrobocie. Jednak w ostatnich kilku latach odnotowuje się powolny wzrost koniunktury. Dziś poważnym wyzwanie stojącym przed Draw­skiem Pomorskim jest rozwój funkcji turystycznych i rekreacyjnych, dla których w okolicy istnieją wręcz idealne warunki.

Pomimo burzliwych dziejów miasto zachowało charakterystyczny dla średniowiecznych układów urbanistycznych układ ulic, z niewiel­kim prostokątnym ryneczkiem. Do dziś zachowały się natomiast jedy­nie fragmenty murów obronnych, które rozebrano na przełomie XVIII/ XIX w. Liczyły one 1720 m długości i posiadały trzy bramy. Ich relikty możemy oglądać u zbiegu ulic Grunwaldzkiej i Cmentarnej, a także na dziedzińcu szkoły podstawowej.

Najbardziej interesującym zabytkiem Drawska i zarazem jednym z najcenniejszych zabytków Pojezierza Drawskiego jest usytuowany obok rynku kościół Zmartwychwstania Pańskiego. Jego potężna  bryła dominuje nad zabudową miejską i jest doskonale widoczna z odległo­ści kilku kilometrów. Posiada układ halowy. Początki świątyni sięgają początku XIV w. kiedy to wzniesiono drewniany kościół, zastąpiony kilkadziesiąt lat później murowanym. Monumentalną, czterokondygna-cyjną wieżę ustawioną na ławie z granitowych cisów wzniesiono w po­łowie XV w. Wielokrotnie padał on pastwą płomieni i także wielokrot­nie był odbudowywany. W 1664 r. w wyniku kolejnego pożaru zawali­ły się gotyckie sklepienia. Obecny kształt pochodzi właśnie z odbudo­wy jaka miała miejsce po pożarze. W 1932 r. odtworzono sklepienia krzyżowo - żebrowe. Po II wojnie światowej kościół stał się ponownie świątynią katolicką. Z wyposażenia zachowały się witraże, ołtarz z 1706 r., drewniane stalle i barokowa chrzcielnica. Godne uwagi są także późnogotyckie ostrołukowe portale, dekorowane terakotą z mo­tywami roślinnymi i zwierzęcymi.

Do innych, godnych obejrzenia zabytków Drawska należy wznie­siony końcem XVIII w. ratusz miejski oraz kilkanaście mieszczańskich kamieniczek z XIX w.

Warto zobaczyć cmentarz wojskowy w północnej części miasta, przy szosie do Świdwina i Połczyna. Spoczywa na nim 3449 żołnierzy l Armii Wojska Polskiego, poległych w walkach o ziemię drawską, o przełamanie Wału Pomorskiego i w operacji pomorskiej. Prochy zo­stały ekshumowane z 27 miejscowości.

Informacje praktyczne:

• Stacja PKP - przy ul. Kolejowej, ok. 1, 2 km od centrum (połącze­nia do Szczecinka, Złocieńca, Runowa Pom. )

• Dworzec PKS - przy stacji PKP (połączenia do Kalisza Pom., Szcze­cinka, Złocieńca, Wałcza, Łobza, Szczecina)

• Informacja turystyczna - 78-500 Drawsko Pom., ul. Piłsudskiego 29 tel. 0961 325 03